زندگی‌نامه

محمدمهدی سیار ۱ تیر ۱۳۶۲ در زاهدشهر فسا زاده شده‌است. او دارای مدرک دکترای فلسفه از دانشگاه تربیت مدرس و دانش‌آموختهٔ کارشناسی ارشد الهیات با گرایش فلسفه‌ در دانشگاه امام صادق است. عنوان رساله دکتری او «عروض وجود بر ماهیت نزد ابن سینا با تأکید بر انتقادات ابن رشد» و عنوان پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد او «صورت‌بندیِ نظریهٔ ادبی براساسِ مبانیِ حکمتِ صدرایی» بوده‌است. علاوه بر آن، او از سال ۱۳۸۷ در دانشگاه امام‌صادق، دروس ادبیات و منطق را تدریس می‌کند.

زندگی ادبی

سیار نخستین کتاب خود را در سال ۱۳۸۸ با عنوان بی‌خوابی عمیق در انتشارات سوره مهر منتشر کرد که مجموعه‌ای است از اشعار فارسی در قالب‌های کلاسیک، سپید، و نیمایی. او با اشعار کلاسیک این اثر، جایزه سرو بلورین جشنواره بین‌المللی شعر فجر را در سال ۱۳۸۷، پیش از چاپِ کتاب، از آن خود کرده بود. در سال ۱۳۸۹، سیار مجموعه غزل‌های خود را که حق‌السکوت نام داشت در انتشارات فصل پنجم به چاپ رساند و با این کتاب توانست جایزهٔ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را در دوره بیست و نهم آن به دست آورد، جایزه‌ای که در بیست سال اخیر، غیر از سیار، تنها به چهار شاعر به عنوان برگزیده تعلق گرفته‌است: منوچهر آتشی، قیصر امین‌پور و ضیاءالدین ترابی و رضا صفریان  او مجموعه شعر رودخوانی، شامل اشعار نیمایی و کلاسیک، را در سال ۱۳۹۳ در انتشارات شهرستان ادب منتشر کرد.

سیار، قیصر امین‌پور را شاعر مورد علاقه خود می‌داند و می‌گوید: «از بین شعرای کشور علاقه زیادی به شعر قیصر داشتم و شعر او را شعر تراز امروز و شعر متعادل و شیرین امروز می‌دانستم هم به لحاظ محتوا و هم فرم، اشعار قیصر را خیلی دوست داشتم.»

سبک شاعری

سیار شاعری غزل‌سراست که در دیگر قالب‌های شعری (نظیرِ رباعی، دوبیتی، ترانه، نیمایی و سپید) هم شعر سروده است.

آیت الله سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، اولین کسی بوده که کتاب شعر رودخوانی او را خوانده و آن را «خیلی خوب و بالاتر از خوب» توصیف کرده‌است و با نقل عبارتی از یکی از سروده‌های این مجموعه گفته بود: «آقای سیار، کولاک کرده‌ای».

وی همچنین می‌افزاید: «امیدواریم، و بدین امیدواری باورمند، که محمدمهدی سیار را در دهه نود از شاعران پیشتاز و کم‌بدیل در عرصه شعر فارسی خواهیم یافت.»

بیژن ارژن، شاعر رباعی‌سرا، دربارهٔ شعر سیار چنین می‌گوید: «شعر سیار، شعری کاملاً امروزی با تمام زیبایی‌شناسی و مولفه‌های شعر امروز است. سیار همان‌طور که زندگی می‌کند و همان‌طور که اعتقاد دارد، شعر می‌گوید و شعر و زندگی اش در هم تنیده‌است.»

به نظر علی‌محمد مؤدب، «سیار شاعری با حیای تکنیکی بالاست، که از عادت به رخ کشیدن ویژگی‌های فنی‌اش مبری است و هنرنمایی‌هایش بسیار آهسته و پیوسته‌است.»

به نوشته سیامک بهرام‌پرور، منتقد ادبی، «سیار شاعری اندیشه‌مدار و زیبایی‌محور است که فارغ از تکنیک‌گرایی‌های مد روز به جریان اصیل شعر می‌اندیشد و به ارتباطش با مخاطب و به این که حرفی دارد که می‌خواهد منتثل کند؛ بنابراین سعی می‌کند از زیباترین و در عین حال ساده‌ترین راه به این مقصود نایل آید.»

از نظر حسن بیاتانی، «زبان شعری او معمولاً استوار و بدون تکلف و شاعرانه است و احتمالاً تحصیلات فلسفی او در عمق بخشی به شعرش مؤثر بوده‌است. تمایز دیگر شعر او در هم آمیختگی و یکی شدن مرزهای شعر اجتماعی و شعر مذهبی و شعر اجتماعی و حتی گاهی شعر عاشقانه است».

حاشیه‌ها

روزنامه فرانسوی فیگارو، در مصاحبه‌ای که با سیار انجام داده‌است به ابعادی از شعر و زندگی او پرداخته‌است و ضمن معرفی او به عنوان «یک روشنفکر جوان ۳۲ ساله و استاد دانشگاه امام صادق» می‌نویسد: «مهدی سیار در آخرین مجموعه شعر خود تنها یک شعر ضدآمریکایی دارد، اما همین شعر با توفیق فراوانی همراه بوده‌است. آهنگی که بر اساس این شعر ساخته شده‌است بارها از تلویزیون پخش شده و میلیون‌ها ایرانی آن را شنیده‌اند» اشاره این روزنامه به شعر «مرگ بر مرگ» از مجموعه «رودخوانی» سروده این شاعر است که اخیراً در انتشارات شهرستان ادب به چاپ رسیده‌است.

همچنین فاکس نیوز در مطلبی به ترانه هتل کوبورگ، سروده مشترک سیار و میلاد عرفان‌پور پرداخته‌است و نوشته‌است: «این ترانه با مرور و برجسته‌سازی برخی از نارضایتی‌ها و دلخوری‌های تاریخی دولت ایران از آمریکا همچون کودتای ۱۹۵۳ که با حمایت سازمان سیا شکل گرفت، سانحهٔ سقوط هواپیمای ایرانی در سال ۱۹۹۸ که به واسطهٔ اشتباه آمریکا رخ داد و ترور چهار دانشمند ایرانی که عوامل آن همچنان ناشناخته مانده‌اند، از این حوادث با عبارت «زخم‌هایی که برتنم مانده‌است» یاد می‌کند.»

رهبر ایران نیز در یکی از سخنرانی‌های خود به این ترانه و نیز مقاله فاکس‌نیوز، اشاره کرد و گفت:

من اسم آوردم از آن شعری که آقای سیّار و آقای عرفان‌پور مشترکاً گفته بودند و من گفتم شنیدم آن را. به نظرم همین شعر بود که شبکه‌های خارجی ضدانقلاب روی آن حساس شدند و آن را کوبیدند، آن‌ها فوراً اهمیت این کار را درک کردند، به نظرم برای من نقل کرده بودند و گزارش دادند که از فاکس‌نیوز و مانند اینها، شروع کرده‌اند کوبیدن و آهنگ خوبی که رویش گذاشته شده بود و مضمون خوب شعر، آن‌ها را عصبانی کرده بود، یعنی ناراحت کرده بود، [ولی] ما خودمان از آن خبر نداریم، یعنی ما ترویج نمی‌کنیم، سرود خوب را ترویج نمی‌کنیم.

در عید فطر سال ۱۳۹۵، و پیش از خطبه‌های نماز در مصلای تهران، شعری مشترک از سیار و سه شاعر دیگر، در انتقاد از حقوق‌های نجومی، توسط میثم مطیعی اجرا شد که ابیات زیادی از آن با واکنش حاضران همراه شد.

همچنین شعر مشترک دیگری، که سیار با همراهی سه شاعر دیگر در نقد بعضی سیاست‌های دولت و کاخ‌نشینی و فساد اقتصادی، سروده بود، در نماز عید فطر ۱۳۹۶ خوانده شد، و جنجال‌های فراوانی در فضای رسانه‌ای ایجاد کرد. رسانه‌های اصلاح‌طلب این حرکت را توهین به دولت خواندند. عبدالجبار کاکایی در واکنشی تند این شعر را سخیف، سزارینی و زادهٔ جبر مأموریت اداری خواند. در مقابل علیرضا قزوه این شعر را «درست، بلیغ، ماندگار، و سرشار از آرایه‌های ادبی» خواند و سیار را «یک قیصر امین‌پور جوان» نامید. در نهایت، آیت‌الله خامنه‌ای دربارهٔ این ماجرا چنین اظهارنظر کرد:

شما یک حرف کاملاً درست و محکمی زدید. کار شما کاملاً درست بود. اصلاً محل نگذارید به این حمله‌ها و بدانید کار شما مؤثر است. شما روی این جوان‌ها تأثیر دارید. در آن شعر هم هیچ اهانت نبود. مسؤولان رده بالای دولتی آمدند پیش من و گفتند توهین شده؛ من گفتم خیر، هیچ اهانتی نبوده. خود بنده هم صف اوّلی هستم. صف اوّل یک نفر نیست که. ما هم مدعی بودیم و هم صف اولی.

آثار

آثار موسیقایی

سیار در زمینه ترانه‌سرایی و همچنین شعر برای مداحی نیز طبع‌آزمایی کرده‌است. اشعار او را خوانندگانی مانند نیما مسیحا، سالار عقیلی، فریدون بیگدلی، حامد زمانی و پارسا خائف ، و نیز مداحانی نظیر صادق آهنگران و میثم مطیعی اجرا کرده‌اند.

آلبوم حالا که می‌روی با صدای محمد معتمدی از دیگر آثار او می‌باشد.

کتاب‌شناسی

آثار مکتوب سیار را می‌توان در دو حوزه شعر، و پژوهش در حوزهٔ ادبیات و فلسفه دسته‌بندی کرد:

ادبیات

رودخوانی، شهرستان ادب، تهران، ۱۳۹۲ | دفتر شعر

حق‌السکوت، فصل پنجم، تهران، ۱۳۸۹ | دفتر شعر

دادخواست، سپیده‌باوران، مشهد، ۱۳۸۸ | گردآوری صدشعر اعتراض

بی‌خوابی عمیق، شرکت انتشارات سوره مهر، تهران، ۱۳۸۸ | دفتر شعر

یادآوری، شهرستان ادب، تهران ۱۳۹۷ | دفتر شعر

فلسفه

بوطیقای صدرایی، در دستِ انتشار | پژوهشی

جوایز

کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، در بخش ادبیات، سال ۱۳۸۹ برای کتاب حق‌السکوت

سرو بلورین جشنواره شعر فجر، بخش کلاسیک (سنتی) در سال ۱۳۸۷ برای کتاب بی‌خوابی عمیق

کتاب فصل در زمستان سال ۱۳۸۹ برای کتاب حق‌السکوت

سومین دوره کتاب سال شعر جوان (جایزه قیصر امین‌پور) در سال ۱۳۸۸ برای کتاب بی‌خوابی عمیق

جایزه گام اول در سال ۱۳۸۸ برای کتاب بی‌خوابی عمیق

رتبه سوم بخش شعر نیمایی، سپید و نو جشنواره شعر فجر در سال 1391