محمد بن اسماعیل مؤسس فرقه اسماعیلیه است که همواره از جنجالی‌ترین فرق اسلامی به شمار آمده و منشأ تحولات فکری و سیاسی گسترده و تأثیرگذار در تاریخ اسلام بوده است.

با این حال، نبود اطلاعات کافی و مطمئن در منابع تاریخی درباره جزئیات زندگی محمد بن اسماعیل از یک سو، و آشفتگی و تناقض‌های موجود در اطلاعات موجود درباره وی از سوی دیگر، مانع از این بوده است تا از سوی پژوهشگران تاریخ اسماعیلیه، تک‌نگاری مستقلی درباره وی نگاشته شود.

توجه به این نکات، نگارنده را بر آن داشت تا به پژوهش علمی و مستندی در این زمینه، به عنوان نخستین تک‌نگاری درباره این شخصیت جنجالی، اقدام کند.

این کتاب در سه فصل آماده شده است: در فصل اول با عنوان «زندگی محمد بن اسماعیل»، اطلاعات پراکنده‌ای که در منابع تاریخی، فرقه‌شناختی و متون نویسندگان اسماعیلی درباره وی آمده، گردآوری و بررسی شده است.

فصل دوم به بررسی روایات و گزارش‌های حاکی از نقش محمد یا برادر وی علی بن اسماعیل، در سعایت از امام موسی کاظم (ع) نزد هارون الرشید، که به دستگیری و شهادت امام (ع) منجر شد، می‌پردازد؛ تا به این پرسش، پاسخ داده شود که شخص سعایت‌کننده از امام کاظم (ع)، محمد بن اسماعیل بود یا برادرش علی؟ فصل سوم نیز به معرفی زیارتگاه‌های منسوب به محمد بن اسماعیل در عراق، سوریه و ایران اختصاص دارد و در ادامه، تحقیق مختصری درباره زیارتگاه‌های امامان مستور اسماعیلیه (از نسل محمد بن اسماعیل) در کشور سوریه ارائه شده است.

گفتنی است مراحل آماده‌سازی این کتاب در «پژوهشکده حج و زیارت» قم انجام شده و در 107 صفحه به قطع رقعی (شامل ده صفحه پیوست تصاویر)، از سوی نشر «مشعر» منتشر شده است.